Staśkiewicz Józef, w zakonie Alojzy, pseud.: Joe, Joseph Stash, Stack, Stask, Verax (1893–1968), franciszkanin, działacz polonijny w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.

Ur. 25 X w Chicago w Stanach Zjednoczonych, był najstarszym z dziewięciorga dzieci Ludwika, emigranta ze Słupcy koło Konina, i Marianny Bohańskiej (Bohaczko), przybyłej z zaboru pruskiego.

Wkrótce po urodzeniu S-a rodzina przeniosła się do Omaha (Nebraska). Tam S. ukończył szkołę elementarną przy parafii św. Franciszka (St. Francis), prowadzoną przez Zakon Braci Mniejszych (ZBM, Ordo Fratrum Minorum, zwanych franciszkanami) z niemieckiej Prowincji Najśw. Serca Jezusowego w St. Louis (Missouri); w szkole tej uczył się także języka polskiego. Następnie ukończył niższe seminarium duchowne – Kolegium Franciszkańskie św. Józefa w Teutopolis (Ill.), prywatnie kontynuując naukę języka ojczystego. Dn. 23 X 1913 wstąpił do ZBM w Polskim Komisariacie (od r. 1939 Prowincja Wniebowzięcia NMP w Pulaski, Wis.). T.r. rozpoczął studia filozoficzne w Kolegium ZBM Prowincji św. Józefa w Montrealu w Kanadzie, a w r. 1914 w Pulaski złożył śluby czasowe. W l. 1915–19 studiował teologię w Seminarium Polskiego Komisariatu ZBM w Green Bay (Wis.). Dn. 1 XI 1916 w Pulaski złożył śluby wieczyste, a 25 V 1918 w Green Bay przyjął święcenia kapłańskie z rąk Pawła Rhode, pierwszego w Stanach Zjednoczonych biskupa pochodzenia polskiego.

Po ukończeniu studiów, w l. 1919–24, wykładał S. filozofię w seminarium ZBM w Green Bay. Równocześnie był proboszczem parafii św. Kazimierza (St. Casimir) w Krakow, gdzie prowadził akcję na rzecz odrodzonej ojczyzny, m.in. 6 IX 1920 odprawił mszę, podczas której kazanie wygłosił delegat Episkopatu Polski Wacław Kneblewski, a miejscowi robotnicy kolejowi złożyli ofiary na potrzeby społeczeństwa polskiego. W r. akad. 1920–1 wysłuchał cyklu wykładów z homiletyki w Marquete University w Waszyngtonie oraz w tamtejszym Catholic University of America. W l. 1924–8 przebywał w Edmonton w Kanadzie, skąd dojeżdżał z posługą duszpasterską do polskich parafii tamtejszej archidiecezji, m.in. św. Jana Chrzciciela (St. John the Baptist) w Kopernik i Matki Boskiej z Góry Karmel (Our Lady of Mount Carmel) w Waugh w r. 1924, św. Józefa (St. Joseph) w Dervent w l. 1924–6, św. Kazimierza (St. Casimir) w Krakow w l. 1924–8 oraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (Our Lady of Perpetual Help) w Mundare w l. 1925–8. Publikował artykuły o treści religijnej na łamach czasopism wydawnictwa ZBM w Pulaski: „Miesięcznika Franciszkańskiego” (1926–31, 1958–9) i „Posłańca św. Franciszka” (1927). W grudniu 1927 został sekretarzem Zjednoczenia Kapłanów Polskich w Kanadzie.

Po powrocie w r. 1928 do Stanów Zjednoczonych działał S. głównie wśród tamtejszej Poloni i w Pulaski ogłosił dwie broszury: Mój kapłan, czyli opowiadanie o ubogiej wdowie, która Bogu dała jednego kapłana (1931) oraz Trzeci Zakon św. Franciszka. Czym jest, cel jego, warunki wstąpienia, obowiązki, duch, korzyści duchowne (1933). W l. 1932–8 był wykładowcą w Niższym Seminarium Duchownym i Kolegium Franciszkańskim św. Bonawentury (St. Bonaventure Minor Seminary and High School) w Sturtevant (Wis.), a także przełożonym tamtejszego klasztoru. W tym czasie współpracował z seminaryjnym pismem „Seraph” (artykuły niesygnowane). Od r. 1938 mieszkał w nowo założonym domu misyjnym św. Antoniego w Ben Avon pod Pittsburghiem, głosząc misje i rekolekcje parafialne we wschodniej części Stanów Zjednoczonych. Przez pewien czas stał na czele grupy misjonarzy ludowych. Ok. r. 1940 opublikował ulotkę I Thank Thee, God, that I am a Pole, w której przekonywał Polonię amerykańską, aby nie wstydziła się swego pochodzenia. W działalności kaznodziejskiej przywiązywał dużą wagę do spraw społecznych; obszerniej na ten temat wypowiedział się na I Polskim Zjeździe Homiletycznym w Ameryce (22–23 IV 1941) w Detroit (Mich.) w referacie Sprawy społeczne na ambonie z uwzględnieniem najważniejszych („Pamiętnik Pierwszego Polskiego Zjazdu Homiletycznego w Ameryce”, Orchard Lake, Mich. 1941). Należał do Zarządu Głównego Pennsylwanians for Right to Work, organizacji skierowanej przeciwko monopolowi unii robotniczych w zakresie reprezentacji interesów robotniczych wobec pracodawców; na tym forum pomagał również polskim robotnikom. O trudnych problemach społecznych pisał w wychodzących w Milwaukee „Nowinach Polskich” oraz w piśmie „Tradition”. W r. 1943 włączył się w akcję szerzenia Posłannictwa Matki Boskiej Fatimskiej, zainicjowaną rok wcześniej przez papieża Piusa XII. Wygłaszał kazania podczas zjazdów polskiego duchowieństwa i Catholic League (Ligi Katolickiej) oraz powstałego w r. 1944 Kongresu Polonii Amerykańskiej (Polish American Congress), którego problemy omawiał też na II Zjeździe Homiletycznym Duchowieństwa Polskiego 14–16 V 1946 w Pittsburghu. Od r. 1954 był kapelanem tamtejszego koła nr 34 Stow. Polskich Kombatantów; Zarząd Naczelny tej organizacji odznaczył go Srebrnym Krzyżem Zasługi «za wybitną i nieprzerwaną pracę na rzecz Polonii». W maju 1968 obchodził w gronie rodziny w Omaha jubileusz 50-lecia kapłaństwa, a Polska Rada Zjednoczenia Narodowego w Londynie przyznała mu Złoty Krzyż Zasługi. Przeprowadzone wkrótce potem badania lekarskie wykryły złośliwy nowotwór przełyku. Leczył się w Divine Providence Hospital w Pittsburghu, gdzie zmarł 10 XII 1968. Pochowany został 11 XII w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Omaha.

Leksykon geograficzno-historyczny parafii i kościołów polskich w Kanadzie, Red. E. Walewander, L. 1993 II; Słown. pseudonimów, IV; – Pamiętnik Drugiego Zjazdu Homiletycznego Duchowieństwa Polskiego w Ameryce 14–16 Maja 1946 Pittsburgh, Pensylwania, Pittsburgh 1946 s. 41; Scholastic Backgrounds of Members of the Assumption Province, Pulaski 1954; Torosiewicz S., Współcześni pisarze polscy w Ameryce, „Roczniki Katol. ks. N. Cieszyńskiego na R.P. 1934” s. 85; [Zabawa A.], Pamiętnik srebrnego jubileuszu Parafii św. Kazimierza Królewicza w Krakowie, Wis. 1903–28, Pulaski 1928 s. 18; – Bolek, Who’s Who in Polish America; – „The Chronicle Assumption Province” Vol. 22: 1968 (fot.); Kalendarz Franciszkański na r. 1930, s. 29; „Mies. Franciszkański” 1917/18 s. 629–31, 1920/1 s. 45, 1923/4 s. 188–9, 1927/8 s. 217–19, 1928/9 s. 379, 1930/1 s. 329, 1931/2 s. 42; – Nekrologi: „Kombatant w Ameryce” R. 14: 1969 nr 1, Necrology of the Assumption Province, Pulaski 1978; – Arch. Prowincji ZBM p. wezw. Wniebowzięcia NMP w Pulaski (Stany Zjednoczone): Akta personalne S-a, biogram, oprac. M. Pasiecznik, na podstawie wywiadu ze S-em z 21 X 1968, Siwik M., Ku własnej pamięci, s. 47–8, 50; B. Pol. w Londynie: Kartoteka B. Jeżewskiego; – Informacje Juliana Arenta z Lodi (Stany Zjednoczone).

Anzelm Janusz Szteinke